Transhumanizm – czym jest i jakie niesie ze sobą wyzwania etyczne?

Termin transhumanizm w ostatnim czasie zyskuje na znaczeniu, wywołując debaty na temat przyszłości ludzkości i etycznych implikacji wprowadzania nowych technologii mających na celu modyfikację ludzkiego ciała.

To trend naukowy i kulturowy, który proponuje modyfikację biologiczną człowieka poprzez konwergencję nowych technologii takich jak: nanotechnologia, biotechnologia, technologia komputerowa i nauki kognitywne. Celem jest stworzenie nowego ludzkiego gatunku, w którym granice między tym, co biologiczne, a tym, co sztuczne, byłyby całkowicie zatarte.

ACI Prensa, hiszpańskojęzyczny odpowiednik Katolickiej Agencji Informacyjnej w USA, opublikowała wywiad z argentyńskim filozofem z Uniwersytetu Nawarry dr. Mariano Asla, który przedstawił krytyczną analizę tego kontrowersyjnego zjawiska.

Podkreśla on, że ogólnie prezentowanym celem tego trendu jest doprowadzenie, aby ludzie byli zdrowi, inteligentniejsi, bardziej empatyczni i długowieczni. Idea przekraczania biologicznych granic człowieka nie jest nowa. Pochodzi od Juliana Huxleya, który ukuł ten termin w 1957 roku, przedstawiając możliwość ewolucji ludzkości w kierunku nowego sposobu istnienia.

Praktyczny przykład takiego działania miał miejsce pod koniec stycznia br., kiedy Neuralink – amerykańska firma neurotechnologiczna należąca do Elona Muska –

w ramach eksperymentu wszczepiła chip do mózgu pierwszego ludzkiego pacjenta, który wkrótce był w stanie poruszać kursorem komputera tylko za pomocą własnego umysłu. Neurotechnologia obejmuje dowolną metodę lub urządzenie elektroniczne, które łączy się z układem nerwowym w celu monitorowania lub modulowania aktywności neuronowej. Nie trzeba tutaj wyjaśniać, że jest to metoda niezwykle kontrowersyjna, więcej – niebezpieczna.

Według strony internetowej firmy Neuralink jej misją jest stworzenie uogólnionego interfejsu mózgowego w celu przywrócenia autonomii osobom z niezaspokojonymi potrzebami medycznymi dzisiaj i odblokowania ludzkiego potencjału jutro.

Według dr. Asli jednym z głównych wyzwań etycznych dotyczących transhumanizmu jest wpływ, jaki będzie on miał na wszystkie aspekty ludzkiego życia – zaczynając od reprodukcji i narodzin po organizację społeczną, w tym edukację, życie emocjonalne, pracę i starzenie się.

Dr Asla wskazuje, że radykalnie modyfikując ludzkie ciało należy dokładnie przeanalizować możliwe korzyści, ale także koszty, ryzyko oraz możliwe niezamierzone konsekwencje. Na przykład, jeśli w celu przedłużenia życia niektórych ludzi konieczne byłoby przeprowadzanie eksperymentów na zdrowych ludziach i narażanie ich na nieprzewidywalne ryzyko, co nie byłoby moralnie dopuszczalne.

- Innym powszechnym zarzutem moralnym stawianym wobec tych propozycji jest realna możliwość spowodowania wykładniczego wzrostu nierówności międzyludzkich, powodując powstanie elitarnych klas społecznych (tych ulepszonych) oraz klas bezbronnych i zagrożonych (tych naturalnych) – ostrzega dr Asla.

Zdaniem argentyńskiego filozofa obecnie najważniejszym zadaniem wobec zagrożeń transhumanizmem jest odwołanie się do właściwej antropologii, filozofii i teologii ludzkiego ciała oraz powtórne zwrócenie się ku dziedzictwu nauczania św. Jana Pawła II, które było krokiem naprzód oraz źródłem obrony człowieka i tego kim jest.

Dr Asla nawiązuje także do wezwania papieża Franciszka do rozeznawania propozycji transhumanistycznych z perspektywy etycznej. Podkreśla, że: papież Franciszek, podobnie jak poprzedni papieże, wykazuje realne zainteresowanie odpowiedzią na wyzwania, jakie stwarzają nasze czasy.

- Jestem przekonany, że w dialogu z innymi głosami i z duszpasterską postawą patrzenia na sytuacje krańcowe, papież Franciszek zaprasza nas wszystkich do ożywienia przesłania chrześcijańskiego, do poszukiwania nowych form i nowych inicjatyw – podkreśla dr Asla.

Zaznacza też, że według niego dialog między wiarą chrześcijańską a narracjami transhumanistycznymi może się wzajemnie wzbogacać, co jednak nie oznacza wyrzeczenia się prawdy (która nie należy do nas, ale została nam objawiona). Należy przy tym zachować szczerą otwartość na wszystko, co piękne i dobre, co może nam zaoferować współczesny świat.

Przesłanie Jezusa Chrystusa ma charakter zarówno głęboko boski, jak i ludzki, więc nigdy nie stanie się przestarzałe i powinno ono oświetlać blaskiem prawdy o naturze człowieka także dialog z narracjami transhumanistycznymi – podsumowuje dr Asla.

Źródło: ACI Prensa CNA, opracowanie własne – 30 marca 2024 r.