Moja praca, to nie tylko mój zawód, ale powołanie...

Hanna Chrzanowska (1902-1973) – wybitna postać polskiego pielęgniarstwa: pedagog, instruktorka i prekursorka pielęgniarstwa rodzinnego, domowego oraz parafialnego, wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych, naczelna redaktor czasopisma „Pielęgniarka Polska”, pisarka, współorganizatorka Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, a przede wszystkim Służebnica Boża Kościoła katolickiego, której beatyfikację Stolica Apostolska wyznaczyła na dzień 28 kwietnia 2018 r. w Krakowie.

Hanna urodziła się 7 października 1902 r. w Warszawie, w rodzinie zasłużonej dla polskiej nauki i kultury (ojciec to znany filolog i historyk literatury, późniejszy profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie). Mimo znacznej zamożności rodzina nie pozostaje obojętna na los potrzebujących i słynie z filantropii. Jej ciotka, pielęgniarka Zofia Szlenkierówna funduje w Warszawie szpital dziecięcy.

Rodzice Hanny „nie naprzykrzali się panu Bogu” . Później, w swoim pamiętniku, tak pisała o ich światopoglądzie: „Oboje byli niewierzący: i moja matka (w paszporcie wyznania ewangelicko-augsburskiego), długie lata w mękach ateistycznego pesymizmu i mój ojciec (w paszporcie rzymski katolik) pozytywistyczny wówczas liberał co się zowie! Ale każde z nich straciło inną wiarę i każdemu z nich został po niej inny osad”.

Mała Hania dzieciństwo spędza na domowej nauce, okresowych wyjazdach z babcią do Francji oraz na sanatoryjnych kuracjach w Zakopanem. Jest bowiem dzieckiem dość chorowitym. W 1910 r. rodzina zamieszkuje w Krakowie, gdzie Hanna uczy się najpierw prywatnie. a następnie w Gimnazjum Sióstr Urszulanek, które kończy z odznaczeniem w 1920 r. Po maturze przechodzi krótki kurs pielęgniarski zorganizowany przez Amerykański Czerwony Krzyż. Chce nieść pomoc ofiarom wojny polsko – bolszewickiej. Po kursie podejmuje pracę w Klinice Chirurgicznej przy ul. Kopernika 40.

W grudniu 1920 r. Hanna rozpoczyna studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na wieść o powstaniu Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa (1922 r.) przerywa studia, wstępuje do nowo otwartej szkoły i całkowicie poświęca się pielęgniarstwu. Jest to dla Hanny kluczowa decyzja, mająca określić dalszą drogę jej życia. Po ukończeniu szkoły w 1924 r. wyjeżdża na stypendia do Francji i Belgii, gdzie pogłębia swą wiedzę, zwłaszcza w zakresie pielęgniarstwa społecznego.

W latach 1926 – 1929 Hanna Chrzanowska pracuje jako instruktorka w Uniwersyteckiej Szkole Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie. W latach 1929-1939 redaguje miesięcznik „Pielęgniarka Polska” – pierwsze w Polsce czasopismo zawodowe dla pielęgniarek. Mieszka w tym czasie w Warszawie. Publikuje wiele prac z dziedziny pielęgniarstwa, a także podejmuje udane próby twórczości literackiej. Wciąż ma problemy zdrowotne – leczy się i wyjeżdża na turnusy sanatoryjne.

Uczestnicząc w pracach Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych bierze czynny udział w przygotowaniu, uchwalonej przez Sejm w 1935 r. „Ustawy o pielęgniarstwie”: Ustawa ta, uznawana za jedną z najlepszych w świecie, ma regulować zawodowy status pielęgniarek i będzie obowiązywać w Polsce prawie do końca XX wieku. Hanna Chrzanowska przyczynia się również do powołania w 1937 r. Katolickiego Związku Pielęgniarek Polskich.

Wybuch II wojny światowej przynosi Hannie wiele bolesnych strat. W bombardowanej Warszawie umiera jej ukochana ciotka Zofia Szlenkierówna, w ramach Sonderaktion Krakau jej ojciec zostaje aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie wkrótce umiera. Wiosną 1940 r. ginie w Katyniu, zamordowany przez sowietów, jedyny brat Hanny, Bohdan. Wojna zabiera Hannie wiele innych, bardzo bliskich osób.

Mimo tych tragicznych doświadczeń Hanna nie upada na duchu. Już na początku wojny wraca do Krakowa i zgłasza się na ochotnika do pracy w Polskim Komitecie Opiekuńczym, poświęcając wszystkie swe siły opiece nad uchodźcami, więźniami i przesiedlonymi. Szczególną troską otacza osierocone dzieci, w tym dzieci żydowskie, poszukując dla nich rodzin zastępczych i bezpiecznych miejsc pobytu. Organizuje kolonie letnie i prowadzi akcje dożywiania. Pracuje niezwykle ofiarnie, często z narażeniem zdrowia i życia.

Dramat wojny ma istotny wpływ na rozwój życia wewnętrznego Hanny Chrzanowskiej. Jest to czas szukania oparcia w Bogu, czas odkrywania siły modlitwy i znaczenia Eucharystii. Ten czas duchowego dojrzewania idzie w parze z formacją ewangelicznej postawy miłości bliźniego.

Po wyzwoleniu Krakowa Hanna pracuje w reaktywowanej Uniwersyteckiej Szkole Pielęgniarsko-Położniczej jako kierowniczka działu pielęgniarstwa społecznego. Wyjeżdża na roczne stypendium UNRRA do USA, gdzie pogłębia swą wiedzę w zakresie pielęgniarstwa domowego. Zdobyte doświadczenie wykorzystuje organizując pielęgniarstwo przyszpitalne i domowe.

W ramach zlecenia Ministerstwa Zdrowia prowadzi w różnych miastach Polski kursy dokształcające dla pielęgniarek. Przez wiele lat wykłada metodykę pielęgniarstwa otwartego w Szkole Instruktorek Pielęgniarstwa w Warszawie. Jako instruktorka i wychowawczyni kładzie silny nacisk na wychowanie młodych pielęgniarek w duchu służby człowiekowi choremu, z uwzględnieniem jego nie tylko zdrowotnych, ale i duchowych potrzeb oraz poszanowaniem jego godności.

W 1957 r. Hanna Chrzanowska obejmuje funkcję dyrektorki Szkoły Pielęgniarstwa Psychiatrycznego w Kobierzynie, a w rok później, po niespodziewanej likwidacji tej placówki, przechodzi na wcześniejszą emeryturę. Nadal jednak pozostaje obecna w życiu środowiska pielęgniarskiego. Bierze czynny udział w pracach Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. Opracowuje, cieszący się wielkim uznaniem, podręcznik – „Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej”. Publikuje fachowe artykuły na łamach czasopism pielęgniarskich.

Pełniąc wiele znaczących funkcji w strukturach szkolnych oraz innych instytucjach środowiska pielęgniarskiego, Hanna Chrzanowska nie ukrywa swoich przekonań religijnych oraz przywiązania do wartości chrześcijańskich. Przeciwnie, daje swoim życiem czytelne i przejrzyste świadectwo wiary. Taka postawa budzi szacunek i uznanie, zwłaszcza wśród uczennic i współpracowników a rodzi niechęć, a nawet represje ze strony władz komunistycznych.

Emerytura nie oznacza dla Hanny stanu odpoczynku. Zna bowiem z autopsji problemy wielu schorowanych ludzi – przygniecionych cierpieniem, samotnych, opuszczonych i niepełnosprawnych, pozbawionych jakiejkolwiek opieki. Idąc za głosem wewnętrznego natchnienia postanawia zorganizować dla nich - opartą o struktury kościelne i niezależną od niewydolnej państwowej służby zdrowia - fachową pomoc pielęgniarską.

Z tą myślą zwraca się do ks. Karola Wojtyły, późniejszego biskupa krakowskiego, znajdując u niego pełne zrozumienie dla swoich planów: Przy moralnym i materialnym wsparciu ze strony władz kościelnych, organizuje placówki pielęgniarstwa parafialnego w Krakowie i całej archidiecezji. Obdarzona charyzmatyczną osobowością skupia wokół tego dzieła szerokie grono współpracowników i wolontariuszy Są wśród nich pielęgniarki, siostry zakonne, klerycy, księża, lekarze, profesorowie i studenci. Z ich pomocą organizuje dla swoich podopiecznych rekolekcje wyjazdowe, które przywracają chorym radość życia i dodają sił do niesienia codziennego krzyża.

Dzięki jej staraniom upowszechnia się zwyczaj odprawiania Mszy św. w domu chorego (szczególnie chorego przewlekle) oraz odwiedzin chorych w ramach wizytacji duszpasterskich. Wiele uwagi Hanna Chrzanowska poświęca nadal środowisku pielęgniarskiemu, troszcząc się o duchowy i etyczny poziom pielęgniarek położnych. Organizuje dla nich okresowe konferencje, doroczne rekolekcje, wyjazdy na Jasną Górę. Rozpowszechnia wnikliwie ułożony „Rachunek sumienia pielęgniarki”.

Na wszystkich polach pracy z chorymi, Hanna Chrzanowska współpracuje ściśle z ks. kard. Karolem Wojtyłą. Na jego wniosek, Ojciec św. Paweł VI odznacza ją medalem „Pro Ecclesia et Pontifice”. Życie wewnętrzne Hanny formuje się w znacznej mierze wg duchowości św. Benedykta – od 1956 r. jest oblatką Opactwa Tynieckiego. Służąc cale życie chorym i cierpiącym coraz wyraźniej uświadamia sobie, że służy w nich samemu Chrystusowi.

W 1963 r. u Hanny zdiagnozowano chorobę nowotworową. W 1966 r. poddaje się operacji onkologicznej, a następnie naświetlaniu radem i promieniami RTG. Lekarzom udało się nieco zwolnić tempo rozwoju choroby, ale stan zdrowia Hanny będzie się systematycznie pogarszał.

Hanna Chrzanowska umiera w Krakowie, 29 kwietnia 1973 r. Uroczystościom pogrzebowym na Cmentarzu Rakowickim przewodniczy ks. kard. Karol Wojtyła. W homilii pogrzebowej powiedział m.in. „Dziękujemy Ci Pani Hanno, że byłaś wśród nas ( … ) jakimś wcieleniem Chrystusowych błogosławieństw z Kazania na Górze, zwłaszcza tego, które mówi: błogosławieni miłosierni”.

Osoby bliżej znające Hannę dają zgodne świadectwo, że w sposób heroiczny wypełniała przykazanie miłości bliźniego. Stąd w środowisku krakowskich pielęgniarek zrodziła się myśl, aby podjąć starania o jej beatyfikację. W 1995 r., pielęgniarki skupione w Katolickim Stowarzyszeniu Pielęgniarek i Położnych, zwróciły się z prośbą do ks. kard. F. Macharskiego o wszczęcie procesu beatyfikacyjnego.

Ksiądz Kardynał, który sam powiedział o Hannie, że była „sumieniem środowiska pielęgniarskiego’, życzliwie odniósł się do tej prośby i po spełnieniu niezbędnych wymogów dokonał uroczystego otwarcia procesu w 1998 r. Proces beatyfikacyjny Służebnicy Bożej został zamknięty na szczeblu diecezjalnym 30 grudnia 2002 r. Następnie dokumenty procesowe przekazane zostały do Kongregacji ds. Świętych przy Stolicy Apostolskiej, gdzie trwały dalsze prace związane z oceną świętości życia i heroiczności cnót Służebnicy Bożej Hanny Chrzanowskiej. 30 września 2015 r. za zgodą papieża Franciszka promulgowano dekret o heroiczności jej życia i cnót. Odtąd przysługuje jej tytuł Czcigodnej Służebnicy Bożej.

Do beatyfikacji potrzebny był cud za jej wstawiennictwem, jakim okazało się uleczenie mieszkańca Krakowa z tętniaka mózgu. Dnia 7 lipca 2017 r. za zgodą papieża Franciszka, Stolica Apostolska po zbadaniu okoliczności tego uzdrowienia, uznała je za nadzwyczajne.

Beatyfikacji Hanny Chrzanowskiej dokona legat papieski kard. Angelo Amato w dniu 28 kwietnia 2018 r. w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w krakowskich Łagiewnikach.

[Na podstawie strony internetowej hannachrzanowska.pl; informacje uzupełniające: Wikipedia]

Zdjęcie: Wikipedia (Archiwum postulacji) - DP  /https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45676320/