Chiny: Urodziły się pierwsze dzieci modyfikowane genetycznie

W Chinach urodziły się pierwsze na świecie dzieci, których geny zostały zmodyfikowane w drodze medycznego eksperymentu - poinformował prof. He Jiankui, biolog medyczny, kierujący zespołem naukowców z Południowochińskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii w Shenzhen.

Według chińskich mediów, bliźniaczki Lulu i Nana urodziły się w listopadzie br. i są zdrowe. Wiadomość tę prof. Jiankui przekazał w Hongkongu jednemu z organizatorów międzynarodowej konferencji poświęconej inżynierii genetycznej. Poinformował o tym również w filmie zamieszczonym w internecie.

"W związku z tą sprawą czuję się dumny" - powiedział He Jiankui w swoim wystąpieniu na II Międzynarodowym Szczycie na temat Edycji Ludzkiego Genomu. Napomknął również o "potencjalnej" drugiej ciąży w ramach prowadzonego przez siebie programu badawczego. Wyjaśnił, że jest ona w bardzo wczesnym stadium i nie wiadomo, czy się utrzyma.
 
Prof. He Jiankui tłumaczył, że informacje jego badaniach "nieoczekiwanie wyciekły", zanim mogły zostać zaprezentowane naukowcom i przez nich zweryfikowane. "Badanie zostało zgłoszone do czasopisma naukowego do oceny" - oświadczył, nie wyjawiając, jakie to czasopismo. W każdym razie badania nie zostały jak dotąd nigdzie opublikowane. Jednak Jiankui odrzuca oskarżenia o prowadzenie tych badań w tajemnicy, mówiąc, że utrzymywał kontakty ze światem naukowym przez ostatnie trzy lata.

Prof. He Jiankui poinformował, że rodzice dzieci nie zgodzili się na ujawnienie ich tożsamości, ani miejsca zamieszkania. Nie powiedział też, gdzie przeprowadzono modyfikację. Jak stwierdził, w projekcie wzięły udział pary, w których mężczyzna jest zakażony wirusem HIV, a kobieta nie.
 
Południowy Uniwersytet Nauki i Technologii w Shenzhen, gdzie He Jiankui jest zatrudniony, nie wiedział o jego ekperymentach. He potwierdził te doniesienia. Uczelnia opublikowała komunikat, w którym odcięła się od działalności naukowca, określając ją jako "poważne naruszenie etyki i standardów akademickich".

Według He Jiankui celem modyfikacji była eliminacja genu CCR5. Osoby pozbawione tego genu uważane są potencjalnie odporne na zakażenie wirusem HIV. Zmiany przeprowadzono w embrionach powołanych do życia w procesie zapłodnienia in vitro. Wykorzystano znana od kilku lat metodę inżynierii genetycznej o nazwie CRISPR/Cas9, która pozwala edytować genom danej komórki.
 
Agencja Associated Press podała, że informacje o narodzinach bliźniaczek nie zostały potwierdzone przez niezależne źródła, a opis całej procedury chińskich eksperymentatorów nie został opublikowany w żadnym czasopiśmie naukowym.

Ta sama amerykańska agencja napisała, że nie ma pewności, czy rodzice dzieci w pełni zdawali sobie sprawę z celu i potencjalnych zagrożeń związanych z programem. W formularzach zgody na udział określano go, jako program badań nad "szczepionkami przeciw AIDS".

"MIT Technology Review" uznał, że narodziny pierwszych dzieci GMO byłyby oszałamiającym, ale i kontrowersyjnym osiągnięciem naukowym. "Gdzie jedni widzą nową formę medycyny, która eliminuje choroby genetyczne, inni widzą równię pochyłą prowadzącą do projektowania dzieci i nowej formy eugeniki" - napisano na stronie internetowej tego czasopisma.
 
Część naukowców wyraziła zaskoczenie i oburzenie działaniem He Jiankui i jego zespołu. Niektórzy zarzucili mu prowadzenie nieetycznych eksperymentów na ludziach. Zmiany w DNA mogą zostać przekazane dalszym pokoleniom.

To "eksperyment na ludziach, który nie da się obronić moralnie ani etycznie" - ocenił ekspert w dziedzinie inżynierii genetycznej z Uniwersytetu Pensylwanii i redaktor czasopisma genetycznego prof. Kiran Musunuru.

Poważne wątpliwości naukowców wzbudza dodatkowo wybór genu CCR5, gdyż znanych jest wiele innych sposobów zapobiegania zakażeniu wirusem HIV i genetyczna modyfikacja nie jest w tym celu konieczna. Jednocześnie, jak zauważył Musunuru, osoby pozbawione genu CCR5 narażone są na większe ryzyko zarażenia niektórymi innymi wirusami, w tym wirusem zachodniego Nilu.
 
Jeden z uznanych genetyków z Uniwersytetu Harvarda George Church ocenił jednak, że modyfikacja w celu ochrony przed HIV "jest możliwa do uzasadnienia", ponieważ wirus stanowi "poważne i rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego".

[Na podstawie serwisu informacyjnego BBC News/ Health – 26.11.2018 r.; także PAP via Deon – 28.11.2018 r.]

Zdjęcie: Wikipedia (Zephyris – praca własna) - CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15027555