W Grecji urodził się synek „trojga rodziców”

Zespół greckich i hiszpańskich lekarzy specjalizujących się w medycynie rozrodu wspomaganego ogłosił, że doprowadził do urodzenia się dziecka, które ma troje genetycznych rodziców. Kontrowersyjne przedsięwzięcie zostało przeprowadzone w celu pokonania niepłodności pacjentki.

Lekarze twierdzą, że „zapisali nową kartę w historii medycyny”. Przeprowadzona przez nich eksperymentalna procedura sztucznego zapłodnienia wykorzystuje komórki rozrodcze pobrane od trzech osób: komórkę jajową matki, plemniki ojca i dodatkową komórkę jajową od kobiety-dawczyni.

Nowa forma zapłodnienia in vitro została opracowana, aby pomóc parom dotkniętym śmiertelnymi chorobami, które – za sprawą wadliwych genów mitochondrialnych - są przenoszone z matki na potomstwo.

Metoda polega na zastępowaniu wadliwych mitochondriów w embrionie jednej matki zdrowym (prawidłowym) materiałem genetycznym z embrionu „dawczyni”, tzw. trzeciego rodzica. Embrion „dawczyni”, a właściwie dziecko-dawcę, powołuje się do życia zapładniając komórkę jajową dawczyni plemnikiem męża/partnera „pierwszej matki”.

Eliminowanie części DNA, które ratuje jedno dziecko przed chorobą, zawsze skutkuje zniszczeniem dziecka-dawcy. Metoda jest bowiem trwale związana z uśmierceniem zarodka, które „dostarcza mitochondriów”. Rodzicielskie DNA zawierające kluczowe geny, m.in. odpowiedzialne za charakter i wygląd, przenosi się do zarodka „dawczyni”, z którego wcześniej usuwa się wszystko z wyjątkiem zdrowych mitochondriów.

Pionierami tej metody są brytyjscy lekarze z Newcastle University, gdzie znajduje Centrum Badań Mitochondrialnych biomedycznej fundacji Wellcome Trust. W lutym 2018 r. otrzymali oni zgodę na zastosowanie nowej metody, ale tylko w przypadku par, u których dziedziczona jest wada genetyczna przenoszona przez mitochondrialne DNA.

Według BBC, dotychczas dzięki tej metodzie zapłodnienia urodziło się jedno dziecko – rodzinie z Jordani – co wywołało wiele kontrowersji. Część ekspertów głośno mówi, że procedura rodzi wiele poważnych pytań natury etycznej i nie powinna być stosowana.

Jednak niektórzy lekarze zajmujący się rozrodem wspomaganym uważają, że można pójść dalej i wykorzystać metodę do zwiększenia skuteczności „zwykłego” zapłodnienia in vitro. Mitochondria, które przekształcają dostarczone organizmowi pożywienie w energię potrzebną komórkom, mogą odegrać pewną rolę w udanej ciąży.

W Grecji wykorzystano nową metodę zapłodnienia in vitro właśnie z powodu trudności zajścia w ciążę matki. Pacjentką była 32-letnia kobieta, która wcześniej przeszła cztery nieudane cykle sztucznego zapłodnienia. W końcu została matką, ale jej synek pod względem genetycznym ma troje rodziców – ojca i dwie matki. Mitochondria mają bowiem własne DNA i w materiale genetycznym dziecka znajdują się geny pochodzące od dawczyni drugiej komórki jajowej.

Dr Panagiotis Psathas z ośrodka w Atenach powiedział: „Niezbywalne prawo kobiety do zostania matką z własnym materiałem genetycznym stało się rzeczywistością. (…) Jesteśmy bardzo dumni, że możemy ogłosić międzynarodową innowację w zakresie wspomaganego rozrodu. Jesteśmy teraz w stanie umożliwić kobietom z wieloma niepowodzeniami zapłodnienia in vitro lub rzadkimi mitochondrialnymi chorobami genetycznymi posiadanie zdrowego dziecka”.

Grecki zespół współpracował z hiszpańskim centrum Embryotools w Barcelonie. Ogłoszono,  że w realizowanym przez oba ośrodki programie naukowym biorą udział 24 kobiety. Osiem zarodków jest już gotowych do wszczepienia.

Prof. Tim Child z Uniwersytetu Oksfordzkiego, dyrektor medyczny sieci klinik in vitro „The Fertility Partnership” ostrzega, że ryzyko tej metody nie zostało jeszcze w pełni rozpoznane.

[Tłumaczenie i opracowanie własne HLI Polska na podstawie serwisu informacyjnego BBC News/ Health (J.Gallagher) – 11.04.2019 r.]

Zdjęcie ilustracyjne: Wikipedia (NinaSes – praca własna) - CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45985490