Wciąż nie rozumiemy…

W Polsce zabiegi sztucznego zapłodnienia przeprowadzane są od ponad 25 lat. Od 2013 r. część z nich jest finansowana ze środków publicznych w ramach rządowego programu „leczenia niepłodności”. Od lipca br. mamy ustawę regulującą procedury zapłodnienia in vitro.

Przyjęcie ustawy poprzedziła burzliwa dyskusja, podczas której opinia publiczna poznała wiele merytorycznych argumentów na niekorzyść in vitro. Niestety, nasze społeczeństwo wciąż nie podjęło refleksji nad istotą sztucznego zapłodnienia.

Społeczna akceptacja metody o bardzo negatywnych skutkach biologicznych i społecznych jest dość duża. Większość Polaków opowiada się za dostępnością techniki zapłodnienia in vitro – zwłaszcza dla niepłodnych małżeństw, ale także dla par żyjących w stałych związkach pozamałżeńskich.

Według badań sondażowych CBOS, mniej więcej trzy czwarte dorosłych Polaków opowiada się za dostępnością zapłodnienia in vitro dla małżeństw, które nie mogą mieć dzieci. Poziom akceptacji tej procedury wynosi 76 proc. Brak poparcia deklaruje tylko 17 proc. respondentów.

Nieco mniej powszechne jest poparcie dla korzystania z zapłodnienia pozaustrojowego przez pary heteroseksualne żyjące w związkach nieformalnych. Obecnie akceptuje je 62 proc. ankietowanych, a nieco ponad jedna czwarta (29 proc.) wyraża sprzeciw. Co jednak istotne, od 2009 r. odsetek osób opowiadających się za dostępnością zapłodnienia in vitro dla par żyjących w stałych związkach pozamałżeńskich systematycznie rośnie.

W ostatnich trzech latach nieco spadło społeczne poparcie w kwestii dostępności zapłodnienia in vitro dla samotnych kobiet. Opinie zwolenników i przeciwników takiego rozwiązania są niemal tak samo liczne. Zgodę na korzystanie przez nie z tej metody wyraża 44 proc. badanych (spadek od 2012 roku o 4 punkty procentowe), a 43 proc. jest przeciwnych (wzrost o 2 punkty).

W debacie publicznej dotyczącej prawnej dopuszczalności stosowania zapłodnienia pozaustrojowego największe kontrowersje budziła kwestia tworzenia nadliczbowych zarodków. Tymczasem większość ankietowanych niezmiennie przedkłada skuteczność techniki zapłodnienia in vitro nad prawo do życia wszystkich powstałych w jej efekcie zarodków.

Ponad połowa badanych (53 proc.) uważa, że zwiększenie szans na uzyskanie ciąży uzasadnia tworzenie dodatkowych zarodków, niezależnie od tego, czy wszystkie z nich będą miały w przyszłości szansę się rozwijać. Przeciwnicy tworzenia nadliczbowych zarodków stanowią jedną trzecią ogółu badanych (33 proc.).

Wprawdzie utylitarne podejście do kwestii tworzenia dodatkowych zarodków nadal dominuje, w ostatnich trzech latach odsetek osób, dla których skuteczność zapłodnienia in vitro jest ważniejsza niż los nadliczbowych zarodków, zmniejszył się o 5 punktów procentowych.

Jeśli uwzględnić stosunek badanych do korzystania z metody zapłodnienia pozaustrojowego przez małżeństwa, a zarazem do problemu nadliczbowych zarodków, to okazuje się, że połowę społeczeństwa (51 proc.) stanowią osoby akceptujące zapłodnienie in vitro i niemające nic przeciwko tworzeniu dodatkowych zarodków w celu zwiększenia skuteczności tej metody.

Z kolei 17 proc. ogółu dorosłych Polaków dopuszcza przeprowadzanie zabiegów zapłodnienia pozaustrojowego, ale jednocześnie sprzeciwia się powstawaniu nadliczbowych zarodków.

Tyle samo (17 proc.) jest w ogóle przeciwnych wykorzystywaniu techniki zapłodnienia in vitro.

Zestawiając dane w tym zakresie z lat 2009–2015, należy uczciwie przyznać, że liberalny trend w prezentowanych poglądach został w ostatnim czasie nieco wyhamowany. Odsetek osób akceptujących korzystanie z tej metody przez bezpłodne małżeństwa i jednocześnie dopuszczających tworzenie dodatkowych zarodków zmniejszył się od 2012 roku o 5 punktów procentowych.

[Na podstawie: CBOS, „Opinie o dopuszczalności stosowania zapłodnienia in vitro”, komunikat z badań nr 96/2015 (oprac. R. Boguszewski), Warszawa, lipiec 2015]

Zdjęcie: Dzięki uprzejmości Simona Howdena na FreeDigitalPhotos.net / Image courtesy of Simon Howden on FreeDigitalPhotos.net

Podstawowe informacje o metodzie sztucznego zapłodnienia (in vitro)